Proponuję wycieczkę w kierunku pogranicza kurpiowsko – mazurskiego.
Po zakończeniu II wojny światowej na pograniczu mazursko-kurpiowskim nastąpiły istotne przemiany. Pierwsze lata, to przede wszystkim czas migracji ludności z Kurpi na Mazury i procesy adaptacyjne do nowych warunków oraz integrowanie się z mieszkającymi tutaj Mazurami. Doświadczenia powojenne dla ludności mazurskiej, która pozostała w swoim miejscu zamieszkania, zaciążyły na jej dalszych losach, często stając się przyczyną wyjazdu do Niemiec. Interesującym aspektem w dziejach pogranicza były zmiany granic administracyjnych dokonywane przez władze państwowe zmierzające do zatarcia dawnej granicy prusko-mazowieckiej i tym samym granicy między Mazurami a Kurpiami (np. przyłączenie gminy Rozogi do woj. ostrołęckiego). Pomimo tego nadal w świadomości mieszkańców tereny te funkcjonują jako pogranicze mazursko-kurpiowskie.
Wyjazd z Ostrołęki przez most i przez Białobrzeg do Przystani. W Przystani znajduje się drewniany dworek z 1928 roku, położony nad rzeką Omulew , dawna własność Antoniego de Bourbone (ojciec Hiszpan, matka Polka, z rodziny Czartoryskich).
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1709
Z Przystani udajemy się do Baranowa. Tu kościół w pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny, który został wzniesiony w stylu neogotyckim w latach 1910-1914 wg projektu Dzierżanowskiego i J. Wojciechowskiego. Kościół ma 55 długości i 31 m szerokości, wieże mają po 54 m wysokości.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1710
Zabytkowa cmentarna kaplica drewniana z końca XIX w. na cmentarzu, właściwie jej resztki.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1711
Z Baranowa wyjeżdżamy w kierunku północnym; za mostem, obok rzeki Płodownica znajduje się figurka Św. Jana Nepomucena.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1712
Na skrzyżowaniu skręcamy w kierunku Brodowych Łąk. W Brodowych Łąkach - kościół i dzwonnica. Kościół parafialny drewniany pw. św. Michała Archanioła zbudowany w 1884 r. przez wiernych w tajemnicy przed ówczesną władzą państwową.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1713
Przy kościele rośnie dąb pomnik przyrody o wys. 20 m i obwodzie 380 cm.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1714
Dalej jedziemy drogą w kierunku Myszyńca. Przed mostem na Omulwi przystań, gdzie mogą się zatrzymać uczestnicy spływów kajakowych.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1715
Za rzeką na wyspie figurka św. Jana Nepomucena.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1716
Jedziemy dalej i za Zawadami ( po ok. 2km ) skręcamy w lewo w kierunku Czarni. W miejscowości Bandysie ( po 4 km) znajduje się pomnik.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1717
W czasie II wojny światowej za niepowodzenie w potyczce z partyzantami, Niemcy wywieźli wszystkich mężczyzn z miejscowości Bandysie do obozów koncentracyjnych. Ze 120 przeżyło tylko siedmiu. Pomnik z nazwiskami wywiezionych i zamordowanych mieszkańców upamiętnia to wydarzenie.
Za Bandysiami zaczyna się puszcza i rezerwat Czarnia.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1718
Aby dostać się sosen bartnych najlepiej jest skręcić w lewo w leśną drogę obok szlabanu ( ok. 300 m przed skrzyżowaniem z szosą Krukowo-Myszyniec)
Przy skrzyżowaniu, po lewej stronie znajduje się kapliczka św. Huberta - patrona myśliwych. Kapliczka wykonana jest przez twórcę ludowego z lipowego pnia i nawiązuje do tradycji kurpiowskich.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1719
Przejeżdżamy drogę Krukowo-Myszyniec i jedziemy do Czarni.
W Czarni kościół murowany w stylu neogotyckim pw. Niepokalanego Poczęcia NMP wybudowany w latach 1903-1907. Został on zaprojektowany przez Franciszka Przecławskiego. Konsekrowany 5.05.1907 r. przez Biskupa płockiego Apolinarego Wnukowskiego.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1720
W 1998 r. wzniesiono pomnik(odlany w brązie ) Brata Zenona Żebrowskiego. Na pomniku widzimy z Zenonem dwójkę dzieci - jedno skośnookie, drugie w stroju kurpiowskim.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1721
W 2002 r. otwarto w starej drewnianej plebanii Muzeum im. Brata Zenona Żebrowskiego. Muzeum gromadzi eksponaty kultury kurpiowskiej, japońskiej oraz pamiątki dotyczące Brata Zenona.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1722
Za Czarnią z drogi do Surowego skręcamy w prawo w kierunku Lesin Wielkich. ( Lesiny to już woj. warmińsko-mazurskie) Po ok. 7 km przed wjazdem do wsi po prawej stronie w lesie obok drogi gruntowej znajduję się dawny cmentarz ewangelicki.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1723
Na tym cmentarzu usytuowana jest prostokątna, otoczona krawężnikami i ogrodzona siatką kwatera wojenna. Pochowani są tu żołnierze armii niemieckiej i rosyjskiej polegli w lutym 1915 r. Na mogiłach pulpitowe tabliczki ( 6 szt.) informujące o poległych, napisy słabo czytelne.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1724
W Lesinach kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NPM, wybudowany w 1859 - budowla eklektyczna z elementami angielskiego neogotyku. Kościół założony na planie wydłużonego prostokąta, z wieżą od zachodniej strony oraz trójbocznym prezbiterium od wschodu. Jest to pierwszy po 1525 roku zbudowany w tej części Mazur kościół katolicki. Wnętrze świątyni z wyposażeniem neogotyckim z XIX w., (ołtarz główny i ambona)
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1725
Plebania z końca XIX w, murowana i otynkowana, z wieżyczkami wieńczącymi narożniki.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1726
Grób ks. Józefa Temmsa - proboszcza parafii w Lesinach, zm. w 1882 r., z zabytkowym żeliwnym krzyżem, znajdujący się za prezbiterium.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1727
Z Lesin wracamy tą samą drogą, którą przyjechaliśmy i jedziemy prosto w las polną drogą. Po ok. 5 km dojeżdżamy do miejscowości Księży Lasek. Można tu dojechać również trasą łatwiejszą, ale dłuższą, przez Zieleniec.
W Księżym Lasku znajduje się murowany kościół z drewnianą wieżą zbudowany w 1928 r.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1728
W środku barokowy ołtarz i ambona z XVIII w. Do kościoła w Księżym Lasku trafiły z kościoła w Rozogach.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1729
Z Księżego Lasku przez Radostowo, Orzeszki i po 10 km dostajemy się do Klonu.
W Klonie na skrzyżowaniu znajduje się pomnik mieszkańców poległych w czasie pierwszej wojny światowej. Obok zabytkowy budynek szkoły ewangelickiej pobudowany w latach 1869/70.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1751
W latach 1935-1937 pobudowano i wyświęcono kościół ewangelicki. Ostanie nabożeństwo odprawiono w nim w 1978 roku. Potem nie było już dla kogo, bo ostatni mazurzy wyjechali do Niemiec.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1752
W 1866 roku wzniesiono kościół katolicki, malowniczo usytuowany na wzgórzu obsadzonym drzewami. Murowany z kamienia, w górnej partii łączonego z cegłą.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1753
Zabytkowa kapliczka przed kościołem.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1754
Klon to niewielka wieś powstała w XVII wieku. Cała osada wpisana jest do Krajowego Rejestru Zabytków. Zabytkowe domy są często mocno podniszczone.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1755
Z Klonu udajemy się do Rozóg
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1730
W grudnia 1891 r. gmina w Rozogach kupiła od parafii plac po starym kościele. Wybudowano na nim nowoczesny budynek szkoły. Uroczystość otwarcia i poświęcenia nowej szkoły odbyła się 1 października 1898 roku.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1731
Dawny kościół ewangelicki, a obecnie kościół katolicki p.w. św. Marii Magdaleny. W 1885 roku na miejscu dawnego drewnianego został zbudowany nowy w stylu neogotyckim. W 1977 budynek kupili od ewangelików katolicy.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1732
Pomnik odsłonięty w 1936 roku. Pierwotnie poświęcony niemieckim żołnierzom poległym w I wojnie światowej. Na pomniku pod wizerunkiem żelaznego krzyża znajdowała się tablica z napisem: "Unseren • gefallenen • Helden • im • Weltkriege • 1914 - 1918".
Po II wojnie światowej tablica została usunięta. W 1995 roku, na 350-lecie istnienia Rozóg zawieszono nową z napisem: "ZMARŁYM • I • POLEGŁYM • W HOŁDZIE • MIESZKAŃCY • ROZÓG • 1645-1995".
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1733
Zabytkowy cmentarz ewangelicki z 1850 r. z unikalnymi obecnie na Mazurach żeliwnymi krzyżami na mogiłach ( wpisany w 1986 r. do rejestru zabytków)
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1734
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1735
Na cmentarzu przy głównej alei znajdują się dwie kwatery grobów wojennych z 1915 r., żołnierzy niemieckich i rosyjskich.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1736
Przy ul. Reymonta 6 znajdowało się prywatne Muzeum Mazursko – Kurpiowskie. Nieczynne, gdyż zmarł właściciel i opiekun. Na domu pozostał tylko ślad po tablicy.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1737
Wiatraki znajdujące się na posesji państwa Błogosławkich w Rozogach są atrakcją nie tylko dla ich właścicieli, ale dodają wiele uroku także Rozogom. Jeden z nich ma 22 metry wysokości, a każde ze skrzydeł po 7 metrów długości.
I rozpoczynamy powrót do Ostrołęki. Po drodze, zbytnio nie oddalając się od trasy możemy jeszcze zobaczyć:
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1738
Mogiła z okresu I wojny światowej położona na południe ok. 1 km od Rozóg, na wschód od drogi krajowej nr 53. Miejsce spoczynku jednego żołnierza niemieckiego.
Dąbrowy ( w lewo od szosy).
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1739
Kościół pw. św. Józefa Oblubieńca został zbudowany i wyposażony w latach 1992-1999.
Następna miejscowość to Myszyniec. Przed mostem, po lewej stronie szosy rzeźba św. J.N.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1740
W Myszyńcu murowany kościół w stylu neogotyckim pw. Trójcy Przenajświętszej zbudowany w latach 1909-1922. Na pierwszym planie brama-dzwonnica wzniesiona w stylu gotyku mazowieckiego ok. r. 1708. We wnękach. nad wejściem podziwiać można barokowe rzeźby grupy ukrzyżowania (XVIII w.). W murze dzwonnicy od XVIII wieku zamontowane są kuny żelazne, do których przykuwano kobiety za obrazę moralności.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1741
Wydmusy: drewniana ( najprawdopodobniej po św. J.N. ) kapliczka o otworze w kształcie ekranu telewizora. Znajduje się przy cieku wodnym w okolicy wsi przy szosie Ostrołęka – Myszyniec.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1742
Po przejechaniu 6 km przed miejscowością Wach po prawej stronie kapliczka
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1743
Dalej przy szosie, po prawej stronie, na wysokości sklepu znajduje się pomnik bitwy partyzanckiej z 6.VII.1944 r.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1744
Siarcza Łąka
4 km i następna kapliczka, a obok rzeźba św. J.N. znajduje się w Siarczej Łące
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1745
Przed Kadzidłem ścieżka rowerowa i jeżeli pojedziemy przez centrum to na ok. 4,5 km opuścimy trasę nr 53. W Kadzidle neobarokowy kościół pw. Ducha Świętego z 1883 r., wewnątrz renesansowy ołtarz i oryginalne kropielnice z muszli morskich.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1746
Nie można zapomnieć o skansenie. Na obszarze 1,5 ha zgromadzono obiekty charakterystyczne dla tradycyjnego budownictwa drewnianego z terenu Kurpiowskiej Puszczy Zielonej z przełomu XIX i XX wieku: chałupy, spichlerz podcieniowy zwany świronkiem, drewutnia, stodoła, w której usytuowane są wozownia i warsztaty stolarski i bednarski, olejarnia, a także maneż. Drewniane zabudowania przeniesiono z okolicznych wiosek.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1747 .
Dylewo
Zabytkowa kapliczka przydrożna postawiona w 1816 r. w Dylewie. (4 km od zakończenia ścieżki rowerowej ). Na drewnianym wyprofilowanym słupie ośmioboczna kapliczka przykryta daszkiem namiotowym. W środku rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego.
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1748
Na południowym krańcu wsi stoi XIX-wieczna „karawaka” ( krzyż choleryczny).
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1749
W Dylewie skręcamy z głównej szosy w prawo w kierunku Obierwi. Na ponad 14 km pożegnamy szosę nr 53.
Obierwia
http://rowerowaostroleka.pl/gallery/image.php?image_id=1750
Za Obierwią murowana kapliczka nad strumykiem, tuż przy moście, zbudowana w 1937 r. Pierwotnie znajdowała się tam postać św. Jana Nepomucena. Obecnie jest tu, zamknięty na solidną kłódkę, święty Roch chroniący ludzi i zwierzęta przed zarazą.
Dalej Olszewka, Łazy i Ostrołęka.