Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Ostrołęce

Powrót do Ciekawe miejsca



Miejsca warte odwiedzenia w naszej okolicy

Cmentarz wojenny żołnierzy Armii Radzieckiej w Ostrołęce

Postprzez Panzerjager44 » 29 lip 2009, o 13:19

CMENTARZ WOJENNY ARMII RADZIECKIEJ W OSTROŁĘCE – WOJCIECHOWICACH

Obrazek

W czasie trwania działań wojennych w latach 1944 – 1945 na terenie Polski poległo około 600 tys. Żołnierzy sowieckich. Pochowano ich na 195 cmentarzach i w 106 samodzielnych kwaterach na cmentarzach komunalnych i parafialnych.
W rejonie ciężkich walk nad rzeką Narwią utworzono 3 takie cmentarze w: Makowie Mazowieckim, Pułtusku i Ostrołęce. Na cmentarzu w Ostrołęce pochowani zostali żołnierze 48 Armii 1 Frontu Białoruskiego, oraz 3, 49 i 50 Armii 2 Frontu Białoruskiego. Armie te prowadziły działania bojowe na wschodnim brzegu Narwii w ramach końcowego etapu operacji Bagration.
Operacja ta rozpoczęła się 23 czerwca 1944 roku na terenie Białorusi, celem jej było rozbicie niemieckiej Grupy Armii „Środek” i wyzwolenie wschodniej części Polski. Do 10 lipca Rosjanom udało się rozbić główne siły GA „Środek” w rejonie Bobrujska, Witebska i na wschód od Mińska. Niemcy straciwszy na Białorusi około 170 tys. żołnierzy zostali zmuszeni do odwrotu. Pod koniec lipca jednostki Armii Radzieckiej podchodziły już do Wisły, a na północnej flance nad Narew.
W ostatnich dniach sierpnia wojska 1 i 2 Frontu Białoruskiego znajdowały się już tylko 20 – 40 kilometrów od Narwii, tu jednak napotkały silny i zorganizowany opór jednostek niemieckich. 1 września linia frontu przebiegała od Pniewa nad Narwią przez Kleczkowo, Jelonki, Grądy, Osuchowo i Udrzyn nad Bugiem. Aby móc przejść do obrony po pokonaniu w bojach kilkuset kilometrów oba fronty musiały kontynuować natarcie i uchwycić linię rzeki Narwii i przyczółki na jej zachodnim brzegu. Zgodnie z dyrektywą dowódców 1 i 2 Frontu Białoruskiego do natarcia przystąpiono 3 września. Na kierunku ostrołęckim wojska radzieckie (3 Armia Polowa) zostały zatrzymane w rejonie Dąbek – Troszyn – Zamość, w rejonie Goworowa natomiast natrafiły na silny kontratak 6 DPanc., który trafił w styk 3 i 48 Armii. Jednakże już wieczorem 4 września Rosjanom udało się odrzucić kontratakujące oddziały niemieckie i utworzyć przyczółek na zachodnim brzegu Narwii na południe od Różana. Tego dnia również 3 Armia podeszła do Narwii w całym swoim pasie natarcia, nazajutrz uderzyła na Ostrołękę, którą wyzwoliła w ciężkich walkach ulicznych 6 września. Po ustaleniu lini frontu na Narwii wszelkie działania bojowe w tym rejonie ustały aż do ofensywy styczniowej. Ciężkie walki toczono tylko, na południe od interesującego nas obszaru, na przyczółkach w rejonie Różana i Pułtuska.

Obrazek
aleja prowadząca do cmentarza


1. HISTORIA CMENTARZA

Cmentarz został założony latem 1949 roku. Pierwsze ekshumacje przeprowadzono jednak już w 1946 roku. Były to działania sondażowe, właściwe prace związane z przeniesieniem zwłok na cmentarz prowadzono głównie późną jesienią 1949 i latem 1950 roku5. Prace ekshumacyjne prowadziła specjalna ekipa pod kierownictwem Witaliusza Stasiuka. Ta sama ekipa prowadziła ekshumacjami zwłok na cmentarze w Makowie i Pułtusku. Do jej zadań należało lokalizowanie miejsc pochówków żołnierzy radzieckich i przenoszenie ich na cmentarz wojenny w Ostrołęce – Wojciechowicach. Działania te natrafiały na duże trudności. Podstawowym problemem była lokalizacja tymczasowych grobów, często słabo oznaczonych o co w czasie walk mało dbano. Trudności sprawiały także pozostałości po wojnie, np.: pola minowe i niewybuchy – szczególnie na terenach leśnych. Ekipa Stasiuka oparła swe działania głównie na zgłoszeniach ludności z terenu, nie prowadziła natomiast własnych prac poszukiwawczych. Kolejnym zadaniem było ustalenie tożsamości ekshumowanych żołnierzy, w tej kwestii wyniki były bardzo słabe.W razie barku oznaczeń na samym grobie próbowano to uczynić na podstawie dokumentów znalezionych przy zwłokach, jednak te trafiały się niezmiernie rzadko. Bardziej zawodna metodą były rozmowy z miejscową ludnością. W żadnym natomiast protokole ekshumacyjnym nie ma wzmianki o odnalezieniu osobistych znaków tożsamości żołnierzy, co wskazuje, że nie były ówcześnie prez Rosjan stosowane. Komisji udało sie ustalić personalia 426 żołnierzy na 10 625 ekshumowanych co stanowi zaledwie niewielki procent pochowanych6. Przy każdej ekshumacji wykonywano protokół, a przy pracy asystowali przedstawiciele lokalnych władz powiatowych i gminych, oraz funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej. W przypadku odnalezienia przy zwłokach depozytów odsyłano je do Ministerstwa Gospodarki Komunalnej, do Referatu Grobów Wojennych. Na cmentarz wojenny w Ostrołęce przenoszono zwłoki żołnierzy poległych w ówczesnych powiatach Ostrołęka, Wysokie Mazowieckie, Ostrów Mazowiecka, Kolno. Ostateczny protokół zakończenia ekshumacji podpisano 15 maja 1950 roku.
W 1965 roku z okazji 20 rocznicy zakończenia wojny na cmentarz ostrołęcki przeniesiono z Grodna prochy dwóch lotniczek, odznaczonych Złotą Gwiazdą Bohatera Związku Radzieckiego: Wiery Bielik i Tatiany Makarowej. W Grodnie pozostały prochy jeszcze jednej lotniczki, także bohaterki ZSRR kpt. Olgi Sanfirowej. Wszystkie trzy lotniczki należały do tej samej jednostki: 46 pułku nocnych bombowców gwardii. Na cmentarzu w Ostrołęce pochowano także innych lotników: w mogile bohaterskiej nr 41 pochowano Annę Kalisznikową, a bezimiennych w specjalnie wydzielonej kwaterze.
Obrazek
grób radzieckich lotniczek

Cmentarz zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 roku podlega opiece Wydziału komunalnego urzędu Miejskiego w Ostrołęce. W 1975 roku przeprowadzono częściową renowacje cmentarza wykonując na około połowie grobów bohaterskich nowe pomniki, jednak wysokie koszty renowacji doprowadziły do zaniechania prac. Obecnie cmentarz jest regularnie porządkowany, koszona jest trawa na mogiłach zbiorowych, przycinane żywopłoty, naprawiane uszkodzenia.

2. OPIS TECHNICZNY

Cmentarz został utworzony na planie prostokąta z aleją centralną, jego obramowanie stanowią betonowe słupki połączone metalowymi prętami. Brama wejściowa i bramki boczne wykonano z żelaza. Całkowita powierzchnia cmentarza wynosi: 2500m2 w tym około 750 m2 pod mogiłami.
Obrazek
mogiły zbiorowe

Na cmentarzu znajduje się łącznie 355 mogił, w tym: 121 mogił indywidualnych (tzw. bohaterskie) i 279 mogił zbiorowych, oraz 2 kwatery wydzielone, w których pochowano lotników. Mogiły indywidualne mają wymiar: 2 na 1 metr, natomiast zbiorowe 5 na 2 metry. Mogiły zbiorowe obramowane są płytami chodnikowymi. W ten sam sposób wykonanych jest 60 mogił indywidualnych. Pozostałe mogiły indywidualne zostały w 1975 roku przebudowane. Postawiono na nich pomniki wykonane z lastryka na podbudowie betonowej z pionową płytą na nazwisko pochowanego i drugą dołączoną do pierwszej jedną krawędzią z czerwoną gwiazdą.
Obrazek
mogiły indywidualne tzw. "bohaterskie"

Główną aleję cmentarza zamyka pomnik – rzeźba żołnierza radzieckiego ze sztandarem ustawionym na 16 metrowym cokole. Pomnik ten wzniesiono wiosną 1950 roku, w czasie prac wykończeniowych na cmentarzu. U stóp pomnika leży marmurowa płyta z napisem:

BOHATERSKIM ŻOŁNIERZOM ARMII
RADZIECKIEJ
WYZWOLICIELOM POLSKI
POLEGŁYM W WALCE Z HITLEROWSKIM
OKUPANTEM
WDZIĘCZNI MIESZKAŃCY POWIATU
OSTROŁĘCKIEGO

Obrazek
główna aleja

3. LICZBA POCHOWANYCH

W większości dotychczasowych opracowań podawana jest liczba 10 831 żołnierzy. Według obliczeń opartych na protokołach ekshumacyjnych wynika że na cmentarzu w Ostrołęce pochowano 10 625 żołnierzy Armii Radzieckiej, 55 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku, oraz 5 osób cywilnych. Na dzień dzisiejszy zidentyfikowano 2127 żołnierzy. To duży postęp w porównaniu do ustaleń komisji Witaliusza Stasiuka, która przypomnijmy rozpoznała 426 żołnierzy. Dalsze identyfikacje zostały dokonane przez pracowników Urzędu Miasta w Ostrołęce i Polski Czerwony Krzyż głównie na podstawie danych przekazywanych przez rodzinny poległych, które w tych działaniach wykazywały i nadal wykazują duże zaangażowanie i upór. Wiele też z nich odwiedziło groby swoich bliskich na ostrołęckim cmentarzu.

Obrazek
pomnik
Life is too short to ride a shit bike
Avatar użytkownika
Panzerjager44
-#OCT
 
Posty: 1356
Zdjęcia: 157
Dołączył(a): 4 lip 2009, o 17:06
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 258
Otrzymał podziękowań: 142

Postprzez Pijący_mleko » 29 lip 2009, o 14:01

A gdzie pochowano żołnierzy .drugiej walczącej strony?

Czy może jako strona która przegrała została z ignorowana i dalej leży zapomniana na Kurpiowskiej ziemi.
Avatar użytkownika
Pijący_mleko
Moderator
 
Posty: 5033
Zdjęcia: 232
Dołączył(a): 5 cze 2009, o 14:57
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 1359
Otrzymał podziękowań: 2187

Postprzez Panzerjager44 » 29 lip 2009, o 14:15

To bardzo ciekawe zagadnienie. Zawsze się nad tym zastanawiałem. Mam takie hipotezy:
1. Zwłoki wysyłano "do kraju" czyli do Niemiec, jednak trudno sobie wyobrazić by działo się tak za każdym razem, szczególnie w sytuacji kiedy Niemcy byli w odwrocie. Co do takich działań to mam kilka przekazów że tak robiono, jednak pochodzą on z innych regionów Polski
2. Część żołnierzy z rozsianych mogił była przez Niemców (i jest w dalszym ciągu) ekshumowana na duże zbiorcze cmentarze. Cmentarz taki utworzono m.in. w Mławie
3. Z wielu opowiadań ludzi z którymi rozmawiałem, wynika że część żołnierzy pochowanych na cmentarzach AR może być żołnierzami niemieckimi. Jeśli ktoś miał np.: w ogródku pochowanych 3 Niemców to robił się z tego spory problem Rozwiązywano to zakupem bańki spirytusu i załatwieniem z ekipą ekshumacyjna przeniesienia zwłok na cmentarz żołnierzy AR jako obywateli ZSRR.
4. Jeśli weźmie się pod uwagę co zrobiono z cmentarzami z 1 wojny światowej to nasuwa sie przypuszczenie że groby żołnierzy Niemieckich po prostu zniszczono.
Tutaj taki przykład; w Szelkowie według wielu relacji żołnierzy niemieckich pochowano na cmentarzu parafialnym. Tuż obok pochowano żołnierzy poległych przy rozminowaniu terenu tuz po wojnie. Dziś po mogiłach Niemców nie ma śladu a na terenie gdzie pochowano jednych i drugich stoi pomnik poświęcony tylko poległym saperom.
5. Leżą dalej gdzieś w terenie ??

Obrazek
pomnik na cmentarzu w Szelkowie

napis na pomniku wskazuje że być może pochowano tu wcześniej żołnierzy z wojny 1920 roku, lub pomylono ich właśnie z żołnierzami niemieckimi, lub chowano w tym miejscu żołnierzy w każdej toczonej na tym terenie wojnie
Life is too short to ride a shit bike
Avatar użytkownika
Panzerjager44
-#OCT
 
Posty: 1356
Zdjęcia: 157
Dołączył(a): 4 lip 2009, o 17:06
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 258
Otrzymał podziękowań: 142

Postprzez Panzerjager44 » 29 lip 2009, o 20:25

Ten cokół chyba nie ma 16 metrów - chyba powinno być 6 (w dokumentach napisali 16), muszę się zastanowić
Pojadę i go zmierzę :)
Life is too short to ride a shit bike
Avatar użytkownika
Panzerjager44
-#OCT
 
Posty: 1356
Zdjęcia: 157
Dołączył(a): 4 lip 2009, o 17:06
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 258
Otrzymał podziękowań: 142

Postprzez Pijący_mleko » 30 lip 2009, o 07:19

16 m to mniej więcej wysokość standardowego bloku z wielkiej płyty.

Taki pomnik (tej wysokości) powinno być widać z daleka. :?:
Avatar użytkownika
Pijący_mleko
Moderator
 
Posty: 5033
Zdjęcia: 232
Dołączył(a): 5 cze 2009, o 14:57
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 1359
Otrzymał podziękowań: 2187

Postprzez Panzerjager44 » 30 lip 2009, o 13:01

Dokładnie pomyślałem w ten sam sposób, bo jednak wysokości bloku to on nie ma. Złożony jest na szczęście z równych bloków które da się zmierzyć na dole. Więc jak tylko będę miał chwile czasu/ochotę to go zmierzę, co by było jak najmniej nieścisłości
Life is too short to ride a shit bike
Avatar użytkownika
Panzerjager44
-#OCT
 
Posty: 1356
Zdjęcia: 157
Dołączył(a): 4 lip 2009, o 17:06
Lokalizacja: Ostrołęka
Podziękował: 258
Otrzymał podziękowań: 142


Powrót do Ciekawe miejsca

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 0 gości

cron