Proponuję wycieczkę do miejscowości Korzeniste.
Ruszamy z Ostrołęki przez most i skręcamy w prawo do Łęgu Przedmiejskiego, który pojawi się po przejechaniu 10 km.
Jest tu Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Miłosierdzia Bożego i kościół. Parafia została erygowana 29 listopada 1992 r. Kościół murowany został zbudowany i wyposażony w latach 1982-1991.
Obok kościoła kapliczka w kształcie groty.
Dalej przez most na Rozodze w kierunku Kurpiewskich. Przed Starymi ( ok. 5,7 km od kościoła w Łęgu ) skręcamy w prawo w leśną drogę ( skręcamy w prawo, ale w lewo też jest leśna droga) i prosto po ok. 1 km dojedziemy do cmentarza.
Cmentarz z czasów I wojny światowej, na którym prawdopodobnie spoczywają żołnierze armii niemieckiej polegli w 1915 roku. Mogiły pojedyncze i zbiorowe. Nie jest znana liczba pochowanych żołnierzy.
Krzyż wyryty na dębie rosnącym wśród mogił.
Wracamy do głównej drogi i za Kurpiewskimi most na Szkwie. ( ok. 0,7 km )
Szkwa z mostu za Kurpiewskimi.
Tu opuszczamy nasze województwo i jedziemy w kierunku Zbójnej. Po ok. 4,5 km drogowskaz w prawo „Gontarze 1,5” i tam właśnie się udajemy.
W lesie w Gontarzach, na wzgórzu przy drodze do Stanisławowa pochowany jest kpt. Antoni Wolski „Miecz” (lat 27), absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, rozstrzelany 15 czerwca 1864 r. w Gontarzach. A. Wolski pod koniec powstania schronił się w Prusach, lecz został wydany przez Prusaków władzom carskim i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano w miejscu zwycięskiej potyczki powstańczych oddziałów kpt. Wolskiego, por. Bugielskiego i por. Koziegrodzkiego stoczonej pod Gontarzami 14 kwietnia 1864 r. Jest tu mogiła ziemna otoczona betonowym ogrodzeniem z betonowym krzyżem. (zabytek)
Jeszcze w 2007 r. na grobie była tabliczka w formie rozwiniętego rulonu. Napis na tabliczce memoratywnej: płk. Wolski Antoni pseud. „ Miecz” uczestnik walk Powstania Styczniowego 1863 r. Poległ pod Gontarzami 15 czerwca 1964 r. Cześć Jego pamięci.
U podnóża górki, przy drodze figura z napisem : PAMIĄTKA OD WSI GONTARZE 1913 R
Powracamy do głównej drogi i po 5 km po prawej stronie w lesie drewniana figura stojąca na kamiennym postumencie. Na figurze napisy W TYM MIEJSCU 29.I.2013 R ZMARŁ ŚP JÓZEF GAWRYCHOWSKI ZE STANISŁAWOWA JEZU ULITUJ SIĘ NAD JEGO DUSZĄ OJCU – SYN AD 2013. Napisy wyrzeźbione na wszystkich bokach figurki.
Po ok. 0,3 km jeszcze jedna kapliczka.
Jest to ścięta sosna i przykryta daszkiem. W pniu wydłubana nisza, w której znajduje się figura M.B.
Po następnych 2 km Zbójna, tu:
Kościół murowany pw. św. Wincentego aPaulo zbudowany w latach 1889-1892,pobłogosławiony 23.08.1892 r. przez ks. Wincentego Sienkiewicza proboszcza z Nowogrodu. W1915 r. zniszczony, w 1923 r. odbudowany stara¬niem ks. Aleksandra Witkowskiego; konsekrowany 27.06.1926 r. przez Bisku¬pa łomżyńskiego Romualda Jałbrzykowskiego.
W latach 1980-1992 staraniem ks. Jerzego Śleszyńskiego przeprowadzono gruntowny remont kościoła.
Wnętrze kościoła.
Plebania murowana z przełomu XIX i XX w.
Budynek przy ul. Łomżyńskiej. W latach 50-tych i 60-tych był budynkiem stacji kolejki wąskotorowej kursującej z Łomży do Myszyńca, później było tu przedszkole (lata siedemdziesiąte) , obecnie siedziba OSP.
Murowana kaplica cmentarna pochodząca z lat 20 XX wieku.
Kwatera żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej. Znajduje się na terenie cmentarza parafialnego.
Ze Zbójnej jedziemy w kierunku Łomży. Po przejechaniu 1 km, po lewej stronie drogi znajduje się schron, będący częścią umocnień Linii Mołotowa.
Dalej to wieś Dębniki.
Dębniki - drewniane domy pochodzące z przełomu XIX i XX wieku znajdujące się na południowym krańcu miejscowości. Ta część wsi zachowała układ jednostronnie obudowanej ulicówki, charakterystycznej dla wsi puszczańskich. Budynki mieszkalne ustawione są szczytem do drogi, nadają pierzei jednorodny, uporządkowany charakter.
W Dębnikach skręcamy w lewo w asfaltową drogę. Jedziemy nią 6 km do Dobregolasu.
Dobrylas to wieś królewska na zachodnim brzegu Pisy, założona na początku XVIII wieku, w puszczy zwanej Zagajnica. Na wzgórzu znajduje się zabytkowy drewniany kościół p.w. Najświętszego Sakramentu zbudowany w 1919 r. staraniem ks. Wacława Budrewicza i pobłogosławiony w 1920 r. przez Biskupa R. Jałbrzykowskiego.
Wnętrze kościoła
Ważnym do dziś obiektem sakralnym dla mieszkańców wsi jest kaplica murowana z cegły w kształcie graniastosłupa, ze stojącą w środku dużą figurą Najświętszej Marii Panny. Stoi ona na wzgórzu obok drewnianego kościoła. Do 1919 r., czyli do czasu wybudowania tegoż kościoła parafialnego, była ona miejscem odprawiania nabożeństw.
Kapliczka z rzeźbą brodatego św. Jana Nepomucena przy drodze do mostu.
Rzeźba św. J.N.
Pisa koło Dobregolasu.
Z Dobregolasu prosto przez most i po ok. 2 km po prawej stronie w lesie pomnik żołnierzy AK poległych w walce z Niemcami 29 czerwca 1944 r. pod wsią Piasutno-Żelazne.
Następne 2 km i cmentarz z okresu I wojny światowej. Znajduje się około 1,5 km przed Niksowizną, po lewej stronie przy drodze z Piasutna Żelaznego.
Mogiły rozmieszczone są regularnie na całym terenie cmentarza. Nie ma tu żadnych nagrobków ani tablic pamiątkowych. Teren cmentarza ogrodzony jest małym płotem drewnianym.
Przez Niskowiznę dojedziemy do Łosewa ( ok. 3 km od cmentarza).
Łosewo – zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego został w 1918 r. zaadoptowany z budynku gospodarczego zbudowanego w 1883 r. z kamienia polnego. W tymże roku został pobłogosławiony przez Biskupa Romualda Jałbrzykowskiego.
Wnętrze kościoła.
Tuż za cmentarzem parafialnym, przy gruntowej drodze do miejscowości Kąty, znajduje się liczący ponad 200 lat drewniany krzyż. Przez lata krzyż w naturalny sposób malał, bowiem gdy część zagłębiona w ziemi spróchniała, był wkopywany ponownie. Obecnie nie ma co już wkopywać, resztki krzyża leżą na ziemi.
Cmentarz wojenny żołnierzy niemieckich poległych w okresie lutego – czerwca 1915 r. znajdujący się w lesie w pobliżu drogi Łosewo-Kąty. Założony na planie prostokąta o pow. 0,18 ha, otoczony wałem ziemnym. Wzdłuż cmentarza przebiega wąska aleja, na końcu której znajduje się nagrobek podoficera z kamienną tablicą z napisem w języku niemieckim. Po obu stronach alei usytuowane są pojedyncze i zbiorowe mogiły w rzędach. ( 1,4 km od kościoła w Łosewie ).
Z Łosewa udajemy się do Janowa. Przejeżdżamy przez całą wieś w kierunku Kolna.( ok. 3 km )
Po lewej stronie drogi znajduje się pomnik upamiętniający rozwiązanie w Janowie 28 września 1939 r. 110 pułku Ułanów. Stąd wyruszyły oddziały pod dowództwem: ppłk Jerzego Dąbrowskiego „Łupaszki”, mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala” i rotmistrza Witolda Bilińskiego.
Troszeczkę dalej, też po lewej stronie w polu, na wzgórzu, znajduje się zrujnowany , jak widać od wielu lat nieczynny, wiatrak, tzw. holender - wieżyczkowy z ruchomą częścią dachową. Konstrukcja pochodzi z XVIII wieku.
Wewnątrz pozostała część wyposażenia zachowana prawie w idealnym stanie.
Wracamy na główną drogę i jedziemy dalej i po ok.1,5 k, skręcamy w prawo ( drogowskaz Borkowo 3)
Przy drodze prowadzącej do Borkowa znajdują się schrony - pozostałość części radzieckich umocnień Linii Mołotowa.
W Borkowie znajduje się murowany Kościół Parafialny p.w. św. Trójcy wybudowany w la¬tach 1923-1932.
Początkowo wierni modlili się w domu pochodzącym z 1894 r., gdzie obecnie jest plebania.
Przy szosie w kierunku Małego Płocka, prawej stronie, za rzeczką Skroda znajduje się murowany młyn pochodzący z XIX wieku. ( ok. 2 km )
Dalej, ( ok. 1 km od młyna ) w pobliżu skrzyżowania z drogą z szosą Stawiski – Nowogród, po lewej stronie znajduje się cmentarz z okresu I wojny światowej w kształcie piramidy schodkowej otoczony wałem ziemnym. Spadki poszczególnych pięter obłożone kamieniami polnymi. Widoczny z daleka jako wysoki kopiec z punktem triangulacyjnym. U podstawy wzniesienia znajduje się kamień z napisem w języku niemieckim: "Hier ruhen 132 Deutsche und 16 Russ soldaten. Sie fielen fur ihr Faterland im jahre 1915". Nie jest znana tożsamość pochowanych żołnierzy. Liczba pochowanych: 148 osób.
Po 0,8 km dojedziemy do skrzyżowania dróg, my skręcamy w lewo i po ok. 1km będą Korzeniste.
W miejscowości Korzeniste koło skrzyżowaniu dróg stoi pomnik z kamieni polnych i stalowym krzyżem.
Na jednym z kamieni widnieje okrągła tabliczka z napisem na obwodzie: „za ocałowanie tego krzyża umieszczonego w kościele i odmówienie ojcze nasz 200 dni odpustu raz na dzień”
Postawiona w centrum wsi kapliczka Matki Bożej ufundowana przez rodzinę Kisielnickich w 1861 r.
Jeden z dwóch zachowanych budynków służby dworskiej w dawnym zespole dworsko – folwarcznym, obecnie dom mieszkalny. Majątek Korzeniste był częścią dóbr rodziny Kisielnickich, największych właścicieli ziemskich w ziemi łomżyńskiej.
Pozostałości ogrodzenia dawnego zespołu dworsko – folwarcznego.
Stodoła murowana w dawnym zespole dworsko – folwarcznym.
Z Korzenistych wracamy do skrzyżowania i jedziemy prosto w kierunku Nowogrodu. Po 6 km przed wjazdem do wsi Kąty, po prawej stronie drogi stoi pomnik żołnierzy polskich poległych w 1939 r.
Dalej , po tej samej stronie, szkoła.
W 1935 r. decyzją władz oświatowych powiatu łomżyńskiego, Leopold Lachowicz został mianowany kierownikiem Szkoły Powszechnej w Kątach. To właśnie z jego inicjatywy, czynem społecznym całej wsi został wybudowany piętrowy budynek szkolny, oddany do użytku 1 września 1938 r.
W Kątach jest kościół murowany wybudowany w latach 1983-1990 staraniem proboszcza parafii Mały Płock; pobłogosławiony 2.09.1990 r. przez Biskupa Juliusza Paetza.
Wnętrze kościoła.
Ponad 2 km od wsi Kąty przy piaszczystej drodze z Łosewa, na skraju lasu na wzgórzu znajduje się cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej. Założony na planie koła w formie trzech tarasów, każdy obłożony kamieniami. Na tarasach słabo widoczne mogiły ziemne. Na szczyt prowadzą schody wyłożone kamieniami. Na drugim tarasie kamień z napisem memoratywnym: " Hier ruhen 55 Deutsche und 41 Russ soldaten gefallen im jahre 1915". Teren u podstawy ogrodzony metalowymi słupkami połączonymi metalowym łańcuchem. Pochowano tu 96 żołnierzy.
Od Kątów w odległości ponad 1 km droga w prawo do Rudy Skrody. Przy tej właśnie drodze znajduje się cmentarz wojenny żołnierzy niemieckich i rosyjskich z 1915 r. położony w polu na wzgórzu . Założony w formie piramidy obłożonej kamieniami polnymi na planie kwadratu, otoczony dookoła rowem. Na szczycie piramidy znajduje sie kamień z wyrytym napisem : "1915 Pro Patria 55 Deutsche, 22 Russen". Nieznana jest tożsamość pochowanych tu żołnierzy ( od drogi Morgowniki-Stawiski to ok. 800 m.).
Powrót na główną drogę i dalej 1,5 km do Cwalin Dużych. Skręcamy do wsi i tu pomiędzy zabudowaniami gospodarczymi położony jest cmentarz żołnierzy niemieckich i rosyjskich z okresu I wojny światowej. Teren jest ogrodzony, porośnięty trawą, zarys mogił ziemnych mało widoczny. Nieznana tożsamość pochowanych żołnierzy.
Z Cwalin udajemy się do Rudki Skrody, po 1,5 km z głównej drogi skręcamy w prawo.
Nad rzeką Skrodą znajduje się drewniany młyn wodny z 1921 r. , który do dziś uruchamiany jest za pomocą koła wodnego i w ten sposób miele zboże.
Dalej ( 500 m ) w centrum wsi Rudka Skroda, cmentarz wojenny żołnierzy niemieckich i rosyjskich z 1915 r. Cmentarz jest ogrodzony od strony drogi metalowym płotem, z boków żywopłotem. Na terenie cmentarza znajdują się dwa duże kamienie z wyrytymi napisami upamiętniającymi: na jednym napis "Gefallen 1915 " i na drugim "Gotapfere". Zachowane ślady mogił zbiorowych. Nieznana ilość pochowanych żołnierzy.
Powrót do drogi Stawiski – Morgowniki i po 2, 5 km następny cmentarz.
Cmentarz z okresu I wojny światowej w m. Serwatki położony jest w lesie na wzgórzu 20 m od drogi. Cmentarz jest ogrodzony metalowym łańcuchem na metalowych słupkach. Wewnątrz prosty metalowy krzyż.
Na betonowym postumencie zamocowana tablica memoratywna z napisem: "Poległym żołnierzom w okresie I wojny światowej/ Cześć ich pamięci" Nieznana jest ilość i tożsamość pochowanych żołnierzy walczących armii.
Dalej 4,5 km i Morgowniki z mostem na Pisie.
Z tego miejsca możemy z dala podziwiać część Nowogrodu, która znajduje się na wzniesieniu; ujrzymy też dawną restaurację „Panorama”, w której Magda Gessler prowadziła „Kuchenne rewolucje”. Po rewolucji kuchennej nastąpiła również zmiana w nazwie restauracji na „Wiszące ogrody nad Narwią”.
Z Morgowników, aby nie przedłużać wycieczki, skręcamy w prawo i wracamy do Ostrołęki przez Zbójną. Będzie jeszcze ok. 33 km.