Proponuję rowerową wycieczkę za granicę.
Ruszamy z Ostrołęki przez Łazy, Szwendrowy Most i po 12 km Olszewka.
W Olszewce:
Budynek zabytkowej drewnianej szkoły zbudowanej w 1920 r. Aktualnie uczniowie uczą się już w nowej.
Dalej w kierunku Obierwi ( ok. 1,5 km). Pod Obierwią nad bezimiennym strumykiem, tuż przy moście, murowana kapliczka zbudowana w 1932 r.
Pierwotnie znajdowała się tam postać św. Jana Nepomucena. Obecnie jest tam wyrzeźbiony w drewnie święty Roch.
W samej Obierwi znajduje kościół murowany pw. NMP Częstochowskiej zbudowany w latach 1974-1987, pobłogosławiony w 1987 r. przez Biskupa Juliusz Paetza.
Wnętrzne kościoła.
Na placu przed kościołem stoi figura św. Antoniego.
W Obierwi skręcamy w lewo i po 7 km dojedziemy do miejscowości Gleba.
Na skrzyżowaniu dróg drewniana kapliczka domkowa.
Troszeczkę dalej przy budynku garażowania samochodu strażackiego znajduje się kapliczka Św. Floriana patrona strażaków, którą wyrzeźbił znany artysta ludowy Stanisław Bacławski z Czarni Kadzidlańskiej.
W miejscowości tej znajdują się jeszcze inne rzeźby tego artysty. Przed szkołą:
I na prywatnej posesji.
Dalej to Kierzek ( ok. 5 km )
Na początku wsi piętrowa kapliczka.
Obelisk na placu przyszkolnym.
3 września 1944 r. żołnierze niemieccy zamordowali trzynastu mieszkańców wsi Kierzek, Oborczyska, Zawady, Kopaczyska. W 2013 r. wystawiono obelisk upamiętniający ofiary tej zbrodni. Na obelisku wyryto nazwiska zamordowanych.
We wschodniej części wsi na skraju lasu sosnowego położony jest cmentarz wojenny o pow. 0,25 ha, założony na planie prostokąta zapewne w latach 1914-1915.
Spoczywa tu ok. 100. żołnierzy armii niemieckiej, mogiły słabo widoczne, porośnięte trawą, na nich resztki krzyży.
Następna miejscowość to Brodowe Łąki ( ok. 9 km od Kierzka)
Przy wjeździe po lewej stronie wyspa, a na niej figura św. Jana Nepomucena
Za mostem stanica wodna.
W środku wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła zbudowany w 1884 r. przez wiernych w tajemnicy przed ówczesną władzą państwową; w czasie budowy kościoła nie było w parafii księdza. Jest jednym z pięciu kościołów transeptowych na Mazowszu wznoszonych pod koniec XIX w.
Kościół jest budowlą orientowaną ( prezbiterium skierowane na wschód) o konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz oszalowano. Przy prezbiterium od strony północnej dostawiono zakrystię, a od południowej składzik.
W kościele neobarokowy zabytkowy ołtarz główny z XIX wieku.
oraz prospekt organowy z organami zbudowanymi w 1906 r. ( w takcie odnawiania)
Obok kościoła znajduje się dwukondygnacyjna drewniana dzwonnica pochodząca z 1884 r. Konstrukcję je stanowią drewniane słupy wzmocnione ryglami i zastrzałami. Dolna kondygnacja została wzniesiona na planie prostokąta, górna na planie kwadratu.
Przy kościele rośnie dąb pomnik przyrody o wys. 20 m i obwodzie 380 cm
W pobliżu kościoła znajduje się drewniana plebania zbudowana w 1914 r.
Z Brodowych Łąk udajemy się do Krukowa ( prawie 11 km )
Krukowo - kościół murowany pw. Miłosierdzia Bożego zbudowany w latach 1988-1989.
Wnętrze kościoła.
W Krukowie znajduje się murowana otynkowana kapliczka słupowa z wnęką na rzeźbę. Stoi po prawej stronie drogi w stronę Rzodkiewnicy ( ok. 1,2 km od kościoła) na terenie prywatnej łąki na niewielkim wzniesieniu. Kapliczka została odnowiona w ciągu ostatnich kilku lat. Obecnie jest pomalowana na beżowo, nakryta jest czterospadowym daszkiem zakończonym metalowym niewielkim krzyżem z Pasyjką.
W przeszklonej wnęce, której zarys podkreślono ciemnobrązową farbą, znajduje się drewniana figura św. Jana Nepomucena. Święty został przedstawiony w pozie kontapostalnej jako dojrzały mężczyzna z zarostem i dłuższymi włosami, w czarnej sutannie, białej komży i ciemnobrązowej pelerynie. Święty ma głowę nakrytą czarnym biretem. W prawej ręce trzyma pomalowany na czarno krzyż z malutką białą Pasyjką, w lewej zaś – białą palmę męczeństwa.
Następna miejscowość to Zaręby ( 5,6 km od kościoła w Krukowie).
Kościół p.w. Świętego Wawrzyńca zbudowany w stylu barokowym w latach 1775 – 1776 z fundacji Antoniego Zielińskiego chorążego zawkrzańskiego. Budowla orientowana ( prezbiterium zwrócone na wschód ) o konstrukcji zrębowej z zewnątrz oszalowany deskami. Przebudowany w XIX w.
Od południowej strony do nawy głównej dobudowano kruchtę boczna oraz zakrystię.
Dzwonnica drewniana konstrukcji słupowej z 1775 r. Zbudowana na planie kwadratu, kryta dachem namiotowym, zwieńczona żelaznym krzyżem.
Poza terenem na wschód od kościoła stoi drewniana plebania wybudowana ok. 1930 r.
Z Krukowa skręcamy do Mącic.
Po przejechaniu 2 km, przed Mącicami „ witacz” opisujący historię tej miejscowości.
Następne 2 km i w samych Mącicach:
Przedwojenny budynek szkoły. Aktualnie szkoła została zlikwidowana, a budynek przeznaczony na cele mieszkalne.
Pomnik upamiętniający poległych okolicznych mieszkańców w okresie I wojny światowej.. Znajduje się po lewej stronie drogi za wsią Mącice jadąc w kierunku Wielbarka . Na tylnej ścianie napis ESSTARBEN DEN HELDEN TODT oraz wyryte napisy z nazwiskami poległych, obecnie trudne do odczytania. Pomnik zaniedbany, popękany , zarośnięty i bez pomocy miejscowych trudny do zlokalizowania
Na ścianie od drogi widnieje napis: DEN GEFALLENEN HELDEN 1914 - 1918. Nad napisem okrągłe wgłębienie.
Cmentarz ewangelicki w Mącicach założony został w XIX w. Położony jest na północno-zachodnim skraju wsi, przy północnej stronie drogi do Wielbarka.
Znajduje się tu składająca się z trzech części kwatera wojenna, w której pochowano 5 żołnierzy armii niemieckiej i 6 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w listopadzie i grudniu 1914 r. oraz w marcu i kwietniu 1915 r. Kwatery otoczone są granitowymi krawężnikami.
Po ok. 10 km docieramy do Wielbarka.
Wielbark otrzymał prawa miejskie 21 lipca 1723r na mocy restryktu królewskiego. Niestety w 1946 r. stracił je po zniszczeniach wojennych.
Z miejskiej zabudowy pozostały ładne kamieniczki oraz trochę innych zabytkowych budowli.
Kościół ewangelicki został zbudowany przez mistrza murarskiego Schimmelpfenniga, w latach 1823-1827 wg projektu berlińskiego architekta Karola Fryderyka Schinkla, Przy budowie wykorzystano starsze elementy pochodzące z wyburzonej w 1819 r. świątyni pochodzącej z 1721 r. Jest to duża, salowa budowla z wysuniętą od strony zachodniej wieżą, zaliczana do ładniejszych przykładów nurtu eklektyczno-klasycyzującego. Obecnie obiekt nie jest użytkowany, prowadzone są prace remontowe.
Przy kościele znajduje się budynek starej plebani, z pierwszej połowy XIX wieku.
Neogotycki murowany z czerwonej cegły i posadowiony na kamiennym fundamencie kościół katolicki pw. św. Jana Nepomucena, wybudowany w latach 1879-1880. Wzniesiono go na rzucie prostokąta. Inicjatorem budowy kościoła był ks. Jan Szadowski, działacz religijno-społeczny, obrońca mowy polskiej. W latach 1872-1887 był proboszczem w Wielbarku.
Wystrój i wyposażenie kościoła pochodzą z okresu jego budowy i utrzymane są w stylu neogotyckim , witraże wykonane w latach 60. XX w. przez Stanisława Pawlisza z Poznania.
Plebania i dom parafialny pochodzące z XIX wieku.
Obok kościoła znajduje się neogotycka kapliczka z 1885 r. z czerwonej cegły, z marmurową tabliczką i napisem "Pod Twoją Obronę uciekamy się Primo annivers. Dedicat hujus Ecclesiae s. tit. s. Joannis Nep. Dom. infr. Oct. SS. App. Petri et Pauli 1885"
Nieczynna stacja kolejowa w Wielbarku. Znajdują się tu 2 perony. Niegdyś był to ważny węzeł rozdzielający pociągi jadące w stronę Ostrołęki i Nidzicy. Budynek dworca jest w opłakanym stanie. Jeszcze w okresie od 1 stycznia do 8 czerwca 2013 Wielbark posiadał połączenie kolejowe z Szczytnem, lecz od 9 czerwca połączenia zostały zawieszone.
W bezpośredniej okolicy znajduje się wieża ciśnień. Wieża służy dziś jako nośnik anten telefonii komórkowej.
Okazałym i bardzo dobrze utrzymanym stuletnim budynkiem z 1916 r. jest siedziba Nadleśnictwa Wielbark.
Zabytkowy pochodzący z 1923 r. budynek gimnazjum w Wielbarku.
Zabytkowy cmentarz ewangelicki z mogiłami pochodzącym z okresu I wojny światowej. Mogiły pierwszowojenne usytuowane są, przy wejściu, po obu stronach alejki. Spoczywa tu 5 żołnierzy armii niemieckiej poległych w sierpniu 1914 roku oraz 9 żołnierzy armii rosyjskiej. Cmentarz zarośnięty, napisy na stelach słabo czytelne.
Cmentarz wojenny z czasów I wojnie światowej usytuowany jest po południowej stronie ulicy prowadzącej w kierunku Jedwabna, za zabudową.
Założony na planie czworoboku, o pow. 0,32 ha, podzielony aleją na dwie części. Zbiorowe mogiły w rzędach, otoczone krawężnikami z kostki granitowej. Na osi alei, od strony południowej, znajduje się drewniany krzyż. Wzdłuż linii granicy cmentarza zachowany częściowo drzewostan. Na cmentarzu spoczywa 399 żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej, zmarłych z ran w miejscowym lazarecie (był w kościele ewangelickim).
Z Wielbarka udajemy się w stronę miejscowości Opaleniec ( 15 km )
W Opaleńcu jeszcze jeden, troszeczkę schowany, witacz spotkany w czasie tej wycieczki.
Dawny kościół ewangelicki.
W roku 1878, w miejscu drewnianego kościoła, postawiono nowy kościół z czerwonej cegły. Kościół ten przetrwał w nienaruszonym stanie do roku 1988, kiedy to Parafia E-A w Szczytnie sprzedała go architektowi z Warszawy.
Brama
Dziś dawny kościół jest własnością prywatną, o czym informuje tabliczka powieszona na zamkniętej zabytkowej bramie.
Ceglana kapliczka.
Na skrzyżowaniu z aleją prowadzącą do kościoła znajduje się duża ceglana kapliczka, o architekturze przypominającej podobne obiekty na Warmii.
Obecny kościół parafialny.
Obecny kościół w Opaleńcu powstał w 1926r. Obok kościoła znajduje się cmentarz z zachowanymi, nielicznymi nagrobkami z czasów przed budowy kościoła.
Dzwonnica.
Mogiła z I w.ś.
Mogiła zbiorowa niemieckich żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej na cmentarzu parafialnym w Opaleńcu.
Pomnik poległych.
Betonowy pomnik poległych znajdujący się w miejscu cmentarza, gdzie pochowani są żołnierze niemieccy polegli w bitwie przasnyskiej. Na pomniku widnieje inskrypcja Den Helden des Weltkrieges 1914 – 1918. Niżej pod inskrypcją wypisane są nazwiska poległych. Napisy obecnie zatarte, praktycznie nieczytelne.
Replika posterunku granicznego z okresu międzywojennego.
Właśnie w tym miejscu wracamy z zagranicy. Ostatnio w czasie dwudziestolecia międzywojennego biegła tu granica niemiecko-polska (Opaleniec był po stronie niemieckiej a Chorzele po polskiej). Wcześniej, tu też była granica, zmieniały się tylko państwa, które były nią oddzielone. Po stronie południowej były to kolejno ziemie plemion słowiańskich, Księstwo Mazowieckie, Korona Królestwa Polskiego, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie (kongresowe), Rzeczpospolita Polska. Po stronie północnej – ziemie plemion pruskich, Państwo Zakonne, Prusy Książęce, Królestwo Prus, prowincja Prusy Wschodnie, Republika Weimarska, III Rzesza. Być może to jedyne takie miejsce na świecie, gdzie granica istniała przez 1000 lat.
Za Opaleńcem po 3 km Chorzele
W Chorzelach
Pomnik św. Floriana z mieczem.
Współczesny pomnik świętego, patrona strażaków ustawiono we wrześniu 2005 r. Umieszczona na cokole tablica informuje, że OSP w Chorzelach obchodzi stulecie istnienia 1904-2005. Autorem postaci, która powstała z jednej bryły piaskowca jest Janusz Zaręba z Ostrowca.
W centrum Chorzeli stoi pomnik Tadeusza Kościuszki. Na wielkim, wysokim, 2 metrowym cokole przedstawiona jest postać Naczelnika siedzącego na koniu, ze wzniesioną szablą. Autorem projektu jest artysta pochodzący z Przasnysza, profesor Edmund Majkowski. Pomnik odsłonięto 1 września 1969 r.
Kościół parafialny neoromański murowany pw. Trójcy Przenajświętszej zbudowany w latach 1872-1878 według projektu architekta Adolfa Schimelfeniga z Warszawy, ucznia Henryka Marconiego. Kościół został konsekrowany w 1886 r. przez biskupa pomocniczego Henryka Kossowskiego.
W 1889 roku została dostawiona wieża.
Wnętrze kościoła.
Obok kościoła znajduje się figura z 1889 r. Matki Bożej.
Młyn w Chorzelach z 1901 roku, obiekt zabytkowy.
Zalew.
Zbiornik retencyjny o powierzchni ok. 6 ha, który znajduje się w południowo-wschodniej części miasta. To jedyny tak duży akwen na terenie gminy; dziś służy przede wszystkim wędkarzom.
Z Chorzel przez Budki do Raszujki ( 5 km )
Przy wjeździe do wioski, po lewej stronie drogi stoi krzyż choleryczny karawaka.
Kapliczka w środku wsi.
Ceglana, piękna kapliczka złożona jest z trzech wież, z których każda zwieńczona jest żelaznym krzyżem została wystawiono w 1948 roku w miejscu, w którym stał stary, drewniany krzyż. Motywami przewodnimi jej powstania były: podziękowanie Bogu za uratowanie życia mieszkańców podczas II wojny światowej oraz prośba o ochronę przed wszelkimi kataklizmami i niebezpieczeństwami.
Stacja PKP
Po zakończeniu I wojny światowej linia kolejowa Ostrołęka–Wielbark została przedzielona granicą polsko-niemiecką między Chorzelami a Opaleńcem. Polskie Koleje Państwowe utrzymywały ruch pasażerski po stronie polskiej (Niemcy rozebrali tory po swojej stronie), przy czym aż do roku 1926 pociągi kończyły bieg właśnie na stacji Raszujka.
Następne 6 km i Olszewka.
Drewniany kościół w Olszewce pw. Najświętszego Serca Jezusowego zbudowany w 1922 r. jako wotum za odzyskanie niepodległości. Zbudowany został na planie wydłużonego ośmioboku. Prezbiterium nie jest wyodrębnione, z boku nawy zakrystia i składzik. Początkowo kościół w Olszewce był obsługiwany przez duszpasterza z Parciak. Samodzielna parafią Olszewka stała się 25.12.1980 r. za sprawą dekretu biskupa płockiego Bogdana Sikorskiego, w jej skład wchodzi tylko miejscowość Olszewka.
Obok drewniana dzwonnica. Drewnianą dzwonnicę zbudowano na planie ośmioboku i pokryto blaszanym dachem namiotowym.
Grota Matki Bożej z Lourdes koło kościoła w Olszewce. Fundatorem figurki był ks. Roman Chudzik.
W 1937 r., staraniem proboszcza z Parciak, ks. Juliana Przygódzkiego, wybudowano przykościelną plebanię. Budowa trwała dwa lata, dokończono ją po wojnie. Początkowo mieściła się tam szkoła, plebania zajmuje to miejsce dopiero od 1959 r.
Drewniana figura św. Jana Nepomucena na słupie, na którym wyryta jest data 1838. Znajduje się ona na prywatnej posesji niedaleko kościoła parafialnego. Rzeźba przedstawia duchownego w stroju kapłańskim w sutannie i birecie, widoczne są też buty, w prawej ręce święty trzyma młotek. Rzeźba jest uszkodzona - odpadła jej lewa ręka. Ubytek został uzupełniony w formie bardzo prostej – kawałka drewna przypominającego rękę, jednak bez palców. Na słupie pionowo wycięte jest „ANTONI OPALACH”, a u podstawy słupa znajduje się inskrypcja: „FON[odwrócone]DATO[R – niewidoczne] / ROKU / 1838”.
Za Olszewką Parciaki ( 6 km)
Kościół
Parciaki - drewniany kościół z 1823 r., który w 1905 r. został zakupiony z parafii Czarnia k. Myszyńca. Kościół ten pw. Trójcy Przenajświętszej zbudowano w Parciakach w kształcie krzyża z czterema przybudówkami. W latach 1956-1957 boczne kaplice wraz z przybudówkami rozebrano i postawiono ściany ciągłe, a całą budowlę pokryto jednostajnym dachem.
Zabytkowa dzwonnica
Cmentarz I wojenny
W miejscowości Parciaki na cmentarzu parafialnym znajduje się kwatera żołnierzy niemieckich poległych podczas I wojny światowej w 1915 r. Po prawej stronie od furty wejściowej, poza obecnymi grobami, znajdują się betonowe płyty nagrobkowe cmentarza wojennego, ale niestety napisy na nich są nieczytelne. Drzewa na tym terenie zostały wycięte, a współczesne pochówki odbywają się już bezpośrednio na grobach wojennych. Znika więc następny cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej.
Usunięte płyty nagrobne i porzucone w głębi cmentarza.
Parciaki Stacja (następne 3 km )
Miejscowość Parciaki Stacja powstała po wybudowaniu tu linii kolejowej.
Wieża ciśnień wybudowana w 1927 r.
Wieża w środku.
Stacja. Linia kolejowa funkcjonowała do 2001 r. Dawny budynek stacji i tereny przyległe są niewykorzystane, a tory porasta trawa.
Z Parciak Stacji udajemy się do Cierpięt
Figurka św. Jana Nepomucena mająca już ponad sto lat znajdująca się w miejscowości Cierpięta.
Postać św. Jana Nepomucena – widać wpływ czasu.
Nowa, z 2011 r., figura św. Jana Nepomucena na słupie postawiona na skrzyżowaniu dróg.
Na jednej z kolonii Cierpiąt - Czechronce stoi przy drodze ciekawy drewniany krzyż.
Z miejscowości Cierpięta do miejscowości Orzoł ( 5 km )
Kapliczka skrzynkowa na cokole murowanym, wewnątrz piękny drewniany Nepomuk w pięciogwiaździstej aureoli, pod blaszanym daszkiem.
Orzoł - drewniany krzyż, tzw. karawaka.
Do Baranowa 3 km
W Baranowie : kościół
Kościół w Baranowie pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny został wzniesiony w stylu neogotyckim w latach 1910-1914 wg projektu Dzierżanowskiego i J. Wojciechowskiego. Ma 55 długości i 31 m szerokości, wieże mają po 54 m wysokości.
Wnętrze kościoła - ołtarz główny pochodzący z lat trzydziestych XX w.
Plebania murowa wybudowana w 1923 r, staraniem ks. Prob. Józefa Zaręby.
Figura z pocz. XX w na miejscu dawnego kościoła.
Z przełomu lat 1936/37 pochodzi kopiec, na którym stoi figura Chrystusa dźwigająca krzyż. W miejscu tym zbudowany był w początku XVII wieku pierwszy kościół w Baranowie. Był tu również pierwszy cmentarz grzebalny.
Nad rzeką Płodownicą ustawiona została nowa figura Św. Jana Chrzciciela, która zastąpiła figurę starą, wykonaną z drewna pochodzącą z końca XVIII wieku. Nową figurę wykonano z metalu i ustawiono na murowanym cokole.
Dalej przez Budne, Wyszel do Przystani, która była już opisana w wycieczce „ Do gniazda rodu Krasińskich” i z Przystani do Ostrołęki. Na liczniku ponad 150 km.